Maria Konopnicka otrzymała dworek w darze od społeczeństwa polskiego w 1903 roku, z okazji jubileuszu 25-lecia jej pracy literackiej i 60-tych urodzin. Był to budynek w przeważającej części drewniany, kryty gontem z niewysokim poddaszem i dwiema werandami. Posiadał 8 pomieszczeń na parterze i dwa na piętrze. Cała posiadłość miała wówczas 3 ha powierzchni. Konopnicka spędziła w nim 7 lat, które poświęciła na działalność pisarską.
W dworku powstało wiele utworów z ostatniego okresu jej aktywności literackiej – w tym „Rota”.
Po śmierci Marii Konopnickiej, jej córki zamieszkiwały w dworku. Stopniowo jego stan utrzymania pogarszał się. Obiekt wymagał gruntownego remontu. W 1956 roku, córka poetki Zofia Mickiewiczowa, dokonała oficjalnego aktu darowizny dworku
i posiadłości ziemskiej narodowi polskiemu. W oparciu o ten akt, Zarządzeniem Ministerstwa Kultury i Sztuki z 11 lutego 1957 r. Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu zostało powołane do życia.
Pierwsze prace ratownicze przeprowadzono już w 1957 roku. Należały do nich: wymiana zgniłych i zgrzybiałych partii drzewnych, szczególnie w częściach dolnych budynku, odgrzybianie piwnic, które poddano remontowi kapitalnemu. W salach przeznaczonych na ekspozycję wymieniono część podłóg oraz wszystkie legary, przeprowadzono szarowanie ścian, wybudowano piece i przeprowadzono instalację elektryczną….Pomimo finansowania z Ministerstwa Kultury i Sztuki prace przebiegały bardzo niemrawo. I kiedy w 1960 roku Towarzystwo im Marii Konopnickiej przygotowywało uroczyste obchody 50-lecia śmierci Konopnickiej, okazało się, że postęp remontu i organizacji ekspozycji w Dworku wymaga zdecydowanych i energicznych działań.
z arch. Zdzisława Łopatkiewicza
„Najważniejszym, najpilniejszym zadaniem było przystąpienie do prac nad rekonstrukcją dworku
w Żarnowcu. Sytuacja była trudna. Nie można było liczyć na władze wojewódzkie w Rzeszowie, by skłoniły państwowych wykonawców do żmudnych
i nietypowych, a jednocześnie pilnych robót w Żarnowcu. Nieocenioną pomoc okazało SPB poprzez oddział w Rzeszowie oraz … dyrektor Muzeum
w Łańcucie – Antoni Duda-Dziewierz. […] mało znany jest fakt iż właśnie Duda-Dziewierz zorganizował
i dopilnował rekonstrukcji dworku w Żarnowcu” (Szwalbe S., „Świadectwo czasu” 1988).
W rozdziale zawarto informacje o efektach prowadzonych prac, o wyposażeniu dworku
i początkach jego działalności muzealnej.
z arch. Zdzisława Łopatkiewicza